Kementerian Dalam Negeri (KDN) dipercayai sedang mempertimbangkan untuk meminda Akta Mesin Cetak dan Penerbitan (AMCP) 1984 untuk meluaskan kawalan ke atas media dalam talian.
Undang-undang itu, yang mengkehendaki penerbitan media cetak mempunyai permit dari kerajaan, telah dijadikan sebagai penghalang kepada kebebasan media di Malaysia kerana ia memaksa penerbit untuk akur, bagi memastikan permit mereka tidak dibatalkan.
Menurut sumber kerajaan, KDN dipercayai sedang mempertimbangkan untuk mengemas kini AMCP, dalam usaha untuk mempunyai kawalan yang lebih besar ke atas pelbagai bentuk media, dengan alasan keselamatan.
Bagaimanapun, tidak jelas sama ada pindaan undang-undang itu sudah sampai ke peringkat penggubalan.
Malaysiakini telah menghubungi Menteri Dalam Negeri Saifuddin Nasution Ismail untuk mendapatkan penjelasan.
Ketika ini, undang-undang itu, yang telah digunakan untuk menutup syarikat akhbar pada masa lalu, tidak mengawal media dalam talian, membenarkan penerbitan dalam talian seperti Malaysiakini lebih bebas untuk membuat laporan.
Media dalam talian dikecualikan sebagai sebahagian daripada ikrar kerajaan untuk tidak menapis internet di bawah Rang Jaminan MSC Malaysia (MSC Malaysia Bill of Guarantees) 1998.
Walau bagaimanapun, terdapat pelbagai undang-undang lain yang mengawal media dalam talian, termasuk Akta Komunikasi dan Multimedia (AKM), Akta Hasutan, Akta Rahsia Rasmi dan Penghinaan Mahkamah.
Bekas ketua pengarang Malaysiakini Steven Gan dan bekas ketua pegawai eksekutif Premesh Chandran pernah didakwa di bawah AKM kerana memuat naik video menyinggung bekas peguam negara Mohamed Apandi Ali. Tuduhan itu kemudiannya digugurkan.
Ini bukan kali pertama kerajaan mempertimbangkan untuk meminda akta itu bagi memasukkan media dalam talian.
Pada 2006, di bawah kerajaan BN, timbalan menteri keselamatan dalam negeri ketika itu Fu Ah Kiow berkata kerajaan sedang mengkaji untuk memperluaskan AMCP kepada media dalam talian untuk "meratakan padang permainan".
Pada 2011, di bawah perdana menteri Najib Abdul Razak, kerajaan meminda AMCP untuk menghapuskan keperluan permit penerbitan tahunan.
Bagaimanapun, kumpulan hak asasi manusia berkata ia masih membenarkan kawalan ketara oleh kerajaan kerana menteri masih mempunyai budi bicara mutlak untuk membatalkan permit percetakan, memutuskan siapa yang akan diberikan permit dan siapa yang dibenarkan lesen mesin cetak.
Selain itu, undang-undang itu masih digunakan untuk mengharamkan penerbitan yang dianggap "tidak diingini", dan tahun lepas digunakan untuk mengharamkan beberapa jam tangan Swatch kerana mengandungi unsur-unsur yang menyokong komuniti LGBT.
Kementerian Dalam Negeri tidak berminat dengan Majlis Media
Sekiranya rancangan itu diteruskan untuk memasukkan media dalam talian ke dalam AMCP, ini bermakna KDN akan mengambil alih perananan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) sebagai pengawal selia kandungan media dalam talian.
SKMM diberi kuasa oleh Akta Komunikasi dan Multimedia untuk mengawal semua kandungan dalam talian yang diterbitkan di Malaysia, termasuk kewartawanan dalam talian.
Peluasan kuasa AMCP untuk merangkumi media dalam talian bertentangan dengan agenda reformasi kerajaan Madani.
Ia juga secara langsung bercanggah dengan rancangan kerajaan untuk membentangkan rang undang-undang yang membenarkan pembentukan Majlis Media, sebagai satu bentuk kawalan kendiri.
Majlis Media itu, yang akan terdiri daripada wakil yang diundi oleh ahli media, akan ditugaskan untuk membentuk kod etika dan memastikan pematuhan, termasuk mengadili aduan awam terhadap media mengenai pelanggaran berkaitan.
Menteri Komunikasi Fahmi Fadzil minggu lalu berkata kabinet pada dasarnya bersetuju dengan pembentukan Majlis Media, dengan undang-undang itu melalui peringkat akhir penggubalan.
Difahamkan, undang-undang itu mungkin akan dibentangkan pada persidangan Jun, yang boleh membuka jalan kepada pembentukan majlis itu menjelang 2025.
Bagaimanapun, difahamkan KDN tidak berminat dengan idea itu.
Dalam maklum balasnya kepada Kementerian Komunikasi, KDN berkata Majlis Media hanya akan membawa kepada "lapisan birokrasi tambahan" dan "kekeliruan undang-undang" dalam industri penerbitan.
Oleh itu, ia mencadangkan agar Majlis Media hanya mengawasi “media bukan arus perdana” manakala KDN mengekalkan kawalan ke atas “media arus perdana” untuk mengelakkan "hasil penerbitan tak diingini diterbitkan".
Tidak jelas apa yang ditakrifkan oleh Kementerian Dalam Negeri sebagai media "arus perdana" atau "bukan arus perdana".
‘Majlis Media tidak akan berjaya jika AMCP masih wujud’
Terdahulu, Pusat Kewartawanan Bebas berkata Majlis Media hanya boleh berjaya jika AMCP dimansuhkan.
“Usaha sebelum ini untuk menubuhkan Majlis Media bermula beberapa dekad lalu dan kebanyakannya tidak berjaya kerana kerajaan tidak akan memansuhkan AMCP.
"Untuk mewujudkan AMCP dan Majlis Media secara serentak akan menggagalkan tujuan untuk mempunyai badan kawal selia sendiri untuk mengawal standard media.
“Adalah sukar bagi orang ramai dan industri media memandang serius majlis media jika KDN masih mempunyai kuasa untuk menghantar surat tunjuk sebab kepada media, memanggil editor dan mengancam untuk membatalkan lesen,” katanya dalam satu kenyataan pada 2020.
Pada masa itu, kerajaan Pakatan Harapan telah memulakan proses pembentukan majlis kawal selia sendiri, tetapi rancangan itu tergendala oleh Langkah Sheraton.
Sesi penglibatan dan kerja merangka rang undang-undang itu dihidupkan semula selepas Anwar Ibrahim mengambil alih jawatan Perdana Menteri selepas pilihan raya umum ke-15 pada November 2023.
Bagaimanapun, tidak ada petunjuk bahawa kerajaan Madani akan memansuhkan AMCP.
Ketika ditanya mengenai perkara itu pada Jun lalu, Fahmi berkata kerajaan belum membincangkan perkara itu.
